W poprzednim wpisie dotyczącym personelu bocznicy kolejowej wspominałem, między innymi, o formach zatrudnienia pracowników. Zgodnie z brzmieniem przepisów, za zatrudnionych powinno uważać się tych, którzy wykonują pracę w oparciu umowy o pracę, a także o wymaganym doświadczeniu i przygotowaniu zawodowym.
Przypomnę tylko, że zgodnie z Kodeksem pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Jednakże, dość powszechne jest „zatrudnianie” osób na podstawie innych umów, takich jak np. umowa zlecenie czy też ewentualnie umowa o dzieło. Ciekawym przypadkiem mogłoby być też zawarcie umowy o współpracy, gdyby osoba wykonująca np. czynności maszynisty prowadziła jednocześnie działalność gospodarczą. Jedną z wad przepisów regulujących transport kolejowy jest ich nieprecyzyjność, a nawet niedostosowanie do rzeczywistości. Dobrym przykładem będzie omawiana właśnie kwestia czyli zatrudnianie pracowników. Jak już napisałem wyżej, aby być uznanym za pracownika należy być stroną umowy o pracę. Aczkolwiek będąc stroną umowy zlecenie, wykonuje się te same czynności, co pracownik. Powstaje pytanie jak należy traktować taką osobę? I znowu, po jednej stronie mamy argumenty przemawiające za tym, aby taką osobę traktować zgodnie z zawartą przez nią umową. Z drugiej, mamy niedobór w regulacji przepisów. Nie ma nawet możliwości powołania się na orzecznictwo sądów. Ewentualnie można wystąpić do „autora” przepisów – ministra właściwego ds. transportu z prośbą o ich interpretację. Może ona być jedynie wskazówką, gdyż minister nie może dokonywać wiążącej wykładni przepisów, nawet rozporządzenia, które wydał. Co więcej, taka interpretacja ministra zostanie skwitowana stwierdzeniem, że dane stanowisko jest jedynie poglądem na sprawę i nie stanowi wiążącej interpretacji przepisów.
Jednym z najbardziej zainteresowanych klarownością przepisów powinien być Prezes UTK. Dokonam pewnego założenia, iż w toku podejmowanych czynności, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego będzie stał na stanowisku, że osoba świadcząca usługi na podstawie umowy zlecenie równa się pracownikowi. Pytanie jakie się nasuwa brzmi, czy Prezes UTK może taki wniosek wyciągnąć? Czy ocena stosunku prawnego łączącego przedsiębiorcę ze przyjmującym zlecenie leży w kompetencji Prezesa UTK?
A gdyby nie trzymać się tak kurczowo brzmienia przepisów i podejść do sprawy elastycznie? I potraktować przyjmującego zlecenie jak pracownika? Czy dający zlecenie może chociażby skierować przyjmującego zlecenie na badania lekarskie w kolejowej medycynie pracy?
Egzaminy
Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków pracownika zatrudnionego na bocznicy kolejowej, na stanowisku bezpośrednio związanym z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz z prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych należy zdać egzamin kwalifikacyjny, który składa się z części teoretycznej i części praktycznej.
Komisje egzaminacyjne
Egzaminy kwalifikacyjne przeprowadza komisja egzaminacyjna, powoływana na wniosek pracodawcy, przez dyrektora oddziału terenowego Urzędu Transportu Kolejowego, właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Pracodawca składając wniosek o powołanie komisji egzaminacyjnej powinien załączyć do niego, między innymi:
- kopie dyplomu lub świadectwa potwierdzającego wykształcenie pracownika;
- dzienniczek przygotowania zawodowego;
- kopię programu przygotowania zawodowego;
- kopię orzeczenia lekarskiego.
Termin egzaminu powinien zostać wyznaczony w ciągu 30 dni licząc od dnia prawidłowego złożenia wniosku. W skład komisji wchodzą:
- przewodniczący, posiadający wykształcenie wyższe, kwalifikacje zawodowe odpowiadające jednej ze specjalności osób egzaminowanych i co najmniej 4-letni staż pracy w danej specjalności;
- co najmniej dwaj członkowie, posiadający wykształcenie co najmniej średnie, kwalifikacje zawodowe odpowiadające jednej ze specjalności osób egzaminowanych i co najmniej 4-letni staż pracy w danej specjalności;
- sekretarz komisji wyznaczony przez pracodawcę lub wyspecjalizowaną jednostkę szkoleniową.
Praktyka i Teoria
Egzamin praktyczny polega na sprawdzeniu umiejętności samodzielnego wykonywania pracy na stanowisku kolejowym. Powinien zostać przeprowadzony w miejscu pracy (stanowisku, które znajduje się w miejscu pracy), lub w warunkach odpowiadających temu stanowisku. Zdanie egzaminu praktycznego jest konieczne, aby kandydat został dopuszczony do egzaminu teoretycznego.
Część praktyczna egzaminu obejmuje:
- wykonanie pod nadzorem określonej czynności manewrowej;
- użycie środków technicznych służących do miejscowego zabezpieczania iglic zwrotnicowych w krańcowym położeniu;
- przygotowanie drogi przebiegu dla jazdy manewrowej, przy urządzeniach sterowania ruchem kolejowym przystosowanych do ręcznego przestawiania zwrotnic;
- zabezpieczenie taboru przed zbiegnięciem;
- wykonanie uproszczonej próby hamulca zespolonego;
- przygotowanie drogi przebiegu po rozjazdach wyznaczonych do obsługi przez drużynę pociągową.
Egzamin teoretyczny składa się z części pisemnej oraz części ustnej. Polega na sprawdzeniu wiedzy niezbędnej do wykonywania pracy na danym stanowisku. Jeżeli chodzi o część pisemną, to przepisy dopuszczają przeprowadzenie egzaminu w formie pracy pisemnej bądź testu. Z kolei jeżeli chodzi o część ustną, to kandydat może zostać do niej dopuszczony jedynie po zaliczeniu części pisemnej.
Część ustna egzaminu teoretycznego polega na sprawdzeniu znajomość zagadnień z zakresu:
- techniki ruchu kolejowego;
- sygnalizacji kolejowej;
- obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym w zakresie prowadzenia manewrów.
Obowiązki pracodawcy
Po zdaniu egzaminu, a jeszcze przed dopuszczeniem do wykonywania pracy przez pracodawcę, należy przeprowadzić autoryzację. Autoryzacja polega na praktycznym sprawdzeniu w miejscu pracy wiadomości i umiejętności pracownika, który zdał egzamin kwalifikacyjny na dane stanowisko kolejowe.
Autoryzację przeprowadza się w stosunku do pracowników w następujących przypadkach:
- przed dopuszczeniem do wykonywania samodzielnie czynności na danym stanowisku kolejowym;
- zmiany miejsca pracy, typu pojazdu kolejowego lub gdy przerwa w pracy na danym stanowisku kolejowym trwała dłużej niż 6 miesięcy;
- wprowadzenia zmian organizacyjnych lub technicznych mających wpływ na sposób wykonywania czynności na danym stanowisku kolejowym.
Pracodawca powinien prowadzić rejestry egzaminów pracowników, w którym odnotowuje się zaliczenie egzaminów kwalifikacyjnego, weryfikacyjnego oraz uzyskanie autoryzacji oraz rejestr wydanych praw kierowania pojazdami kolejowymi. Ten ostatni rejestr prowadzi się w przypadku zatrudniania maszynistów. Oczywiście rejestr przeprowadzonych egzaminów prowadzi także wyspecjalizowana jednostka szkoleniowa.
Podsumowanie
Zakończenie tego wpisu pozwolę sobie zamknąć w dwóch zdaniach: Warto sprawdzić czy wszystkie dokumenty na bocznicy kolejowej, zwłaszcza te dotyczące spraw pracowniczych są w porządku. Pozwoli to zaoszczędzić stresu i nieprzyjemności na wypadek niezapowiedzianej kontroli Urzędu Transportu Kolejowego.
Warto też wiedzieć, że do obowiązków pracodawcy z pewnością należy również wydanie pracownikowi upoważnienia do wykonywania czynności na danym stanowisku kolejowym, potwierdzające znajomość specyficznych warunków pracy na tym stanowisku; czyli po spełnieniu wszystkich opisanych wymogów z autoryzacją włącznie. Dla maszynistów posiadających świadectwo kwalifikacji lub zdających egzamin na maszynistę pojazdów trakcyjnych na obowiązujących zasadach do 1 lutego 2017, wynikających z Rozporządzenia Dz.U. 2004 nr 212 poz. 2152, dokumentem upoważniającym do prowadzenia pojazdów trakcyjnych jest wydane przez pracodawcę prawo kierowania.
Panie Wojciechu, bardzo dziękuję za ciekawy i trafny komentarz. 🙂
Z tą trafnością to byłbym ostrożny:) Skąd Pan wytrzasnał tę cezurę 1 luty 2017? Maszyniści na prawie kierowania mogą jezdzic nie dluzej niz do dnia 29 pazdziernika 2018 r. Wynika to z ustawy z dnia 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym.
Podstawa : http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20042122152,
Pani/e DS dzięki za merytoryczną reprymendę – choć nie pisałem o ważności praw kierowania, a o podstawie ich wydania, oczywiście należy się drobne sprostowanie mojej wypowiedzi – data 1 grudnia 2017 (jest poprawna), do której można szkolić maszynistów na starych zasadach, później tylko licencje, a na bocznicach, prowadzący pojazdy tylko w obrębie bocznicy /Dz. U 2015 poz.46/.
Swoją drogą ciekawy jestem, jak zachowa się zarządca infrastruktury PKP PLK S.A.. po upływie ważności praw kierowania maszynistów, o którym Pan/i DS pisze, wobec maszynistów bocznicy, którzy obecnie na zezwoleniach uzyskanych od PLK, na podstawie wytycznych (Ir-20), wjeżdżają na punkt zdawczo-odbiorczy, na tory stacyjne, styczne z bocznicą, celem zabrania składu manewrowego.
Również jestem zainteresowany co do prowadzących pojazdy na bocznicy ,którzy obecnie na zezwoleniach uzyskanych od PLK, na podstawie wytycznych (Ir-20), wjeżdżają na punkt zdawczo-odbiorczy, na tory stacyjne, styczne z bocznicą, celem zabrania składu manewrowego.Jak to dalej będzie.. ..
Witam mam pytanie w związku ze stażem pracy na stanowisko Manewrowego jaki dokładnie jest okres przygotowawczy przed przystąpieniem do egzaminu kwalifikacyjnego?Ilość dni konkretnie mnie interesuje.