Po ostatnich wpisach nawiązujących do regulacji rynku kolejowego przyszedł czas, aby wrócić głównego zagadnienia bloga prawokolei.pl, czyli bezpieczeństwa transportu kolejowego. Zamierzam rozpocząć serię dotyczącą dopuszczeń do eksploatacji. W tym wpisie postaram się wyjaśnić, kiedy i po spełnieniu jakich warunków określone pojazdy kolejowe, urządzenia czy budowle mogą być eksploatowane na bocznicy kolejowej. Będzie to także wstęp do dalszych rozważań na temat dopuszczeń do eksploatacji na sieci PLK, czyli tych związanych z interoperacyjnością systemu kolei.
Proces dopuszczenia do eksploatacji można podzielić na tryb krajowy i unijny. Pierwszy wynika z przepisów krajowych i kończy się wydaniem świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu. Drugi, wynikający z wdrożonych przepisów unijnych, kończy się uzyskaniem np. zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji.
Z punktu widzenia użytkowników bocznic kolejowych kluczowy jest tryb krajowy, nazywany też świadectwowym. Tryb ten regulowany jest przede wszystkim przez ustawę o transporcie kolejowym, jak i rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych. Kluczowym dokumentem uprawniającym do eksploatacji odpowiednio typu pojazdu kolejowego, typu budowli albo typu urządzenia jest świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu.
Istotność tego dokumentu polega, między innymi, na tym, że w razie kontroli prowadzonej przez UTK kontrolerzy zażądają okazania świadectw dopuszczenia do eksploatacji. Ich brak zakończy się wyłączeniem danego pojazdu (urządzenia, budowli) z eksploatacji. Oczywiście wyłączenie z eksplotacji może nastąpić jedynie w drodze decyzji administracyjnej, którą następnie można skarżyć. Sugeruję również, aby dokumenty znajdowały się na bocznicy, a nie w siedzibie przedsiębiorcy, jeżeli są to różne miejscowości.
Kiedy wydaje się świadectwo
Wydanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu możliwe jest w następującej sytuacji:
- dany rodzaj pojazdu, budowli lub urządzenia został wymieniony w rozporządzeniu w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych;
- pojazd, budowla, urządzenie będą eksploatowane wyłącznie na bocznicach kolejowy, infrastrukturze wąskotorowej, metrze, sieci kolejowej wyodrębnionej funkcjonalnie od sieci PLK, przeznaczonej na potrzeby pasażerskich przewozów lokalnych.
Data graniczna 14 listopada 1997 r.
Jeżeli na bocznicy kolejowej eksploatowany jest pojazd, budowla lub urządzenie, które zostały dopuszczone do eksploatacji przed dniem 14 listopada 1997 r., to w celu uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji należy przedstawić następujące dokumenty:
1) pozytywną opinię użytkownika z dotychczasowej eksploatacji, uwzględniającą aktualny stan techniczny;
2) oświadczenie podmiotu ubiegającego się o wydanie świadectwa o:
a) zgodności z wymaganiami określonymi we właściwych, dla danego typu, specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych, obowiązujących w dniu rozpoczęcia jego eksploatacji,
b) eksploatacji przed dniem 14 listopada 1997 r.
Procedura uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksplotacji
Warunkiem dopuszczenia do eksploatacji typu, mającym wpływ na poziom bezpieczeństwa ruchu kolejowego, jest uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksplotacji typu dla pierwszego egzemplarza. Świadectwo wydaje się na czas nieokreślony, chyba że dotyczy to nowego typu lub konieczności wykonania prób eksploatacyjnych. Przed wydaniem świadectwa dopuszczenia konieczne jest przeprowadzenie badań technicznych przez uprawniony podmiot.
Zakres badań technicznych różni się w zależności od tego czy dotyczą one typu budowli, urządzenia czy pojazdu kolejowego.
Zakres badań technicznych dla typów budowli obejmuje:
1) badanie zgodności z wymaganiami określonymi we właściwych, dla danego typu budowli, specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych;
2) badanie zgodności z warunkami technicznymi, określonymi w przepisach o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie;
3) analizę wyników prób eksploatacyjnych.
Zakres badań technicznych dla wszystkich typów urządzeń obejmuje:
1) badanie zgodności z wymaganiami określonymi we właściwych, dla danego typu urządzeń, specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych;
2) analizę wyników prób eksploatacyjnych;
3) badanie interfejsów z przewidzianymi do zabudowy urządzeniami powiązanymi, dla których wymagane jest uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu.
Zakres badań technicznych dla określonych typów urządzeń obejmuje: (wyliczenie przykładowe)
dla dławika torowego:
a) oględziny i sprawdzenie zgodności z dokumentacją techniczną,
b) sprawdzenie indukcyjności i impedancji,
c) sprawdzenie impedancji izolacji,
d) sprawdzenie wytrzymałości elektrycznej izolacji,
e) sprawdzenie odporności na wibracje,
f) sprawdzenie odporności na przepływ prądu zwarciowego;
dla linek dławikowych:
a) oględziny i sprawdzenie zgodności z dokumentacją techniczną,
b) sprawdzenie rezystancji izolacji,
c) sprawdzenie wytrzymałości elektrycznej izolacji,
d) sprawdzenie temperatury nagrzewania,
e) sprawdzenie odporności powłoki izolacyjnej na temperaturę,
f) sprawdzenie odporności na korozję – wpływ mgły solnej;
Zakres badań technicznych dla wszystkich typów pojazdów kolejowych obejmuje: (wyliczenie przykładowe)
1) sprawdzenie zgodności wykonania z wymaganiami technicznymi wykonania i odbioru, z dokumentacją konstrukcyjną oraz z wymaganiami określonymi we właściwych dla danego typu pojazdów kolejowych specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych;
2) sprawdzenie świadectw jakości, atestów, wyników odbiorów jakościowo-technicznych na zastosowane zespoły, podzespoły, elementy i materiały;
Postępowanie przed Prezesem UTK
Postępowanie w przedmiocie wydania świadectwa dopuszczenia prowadzone jest przez Prezesa UTK. Z tej racji zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania administracyjnego oraz odpowiednie przepisy ustawy o transporcie kolejowym. Kluczowe przepisy to te, które odnoszą się do terminu załatwienia sprawy – rozpatrzenie wniosku powinno nastąpić nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia kompletnego wniosku. W razie złożenia niekompletnego wniosku UTK powinien wyznaczyć termin co najmniej 14 dni na jego uzupełnienie. Niestety, jeżeli chodzi o prowadzenie postępowania, zauważyłem, że urzędnicy UTK popełniają pewien błąd. W przypadku złożenia niekompletnego wniosku wzywają stronę do jego uzupełnienia. Z wezwania często wynika, że przystąpiono już do merytorycznego rozpoznawania wniosku.
I teraz wątpliwości: w jaki sposób liczyć termin załatwienia sprawy? Moim zdaniem, jeżeli rozpoczęto merytoryczne rozpoznanie sprawy, wydanie decyzji powinno nastąpić w terminie 2 miesięcy od tego terminu, a nie od dnia złożenia kompletnego wniosku.
Czy tak powinno być prowadzone postępowanie administracyjne? Moim zdaniem pozostawia to wiele do życzenia…
Zeby ocenic kompletnosc wniosku trzeba go rozpoznac, takze w jakims stopniu w sposob merytoryczny.Inaczej sie nie da.
Za Kurierem Kolejowym: „Rząd nie akceptuje m.in. większych uprawnień Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA). Komisja Europejska chce np. aby ERA wydawała jeden certyfikat bezpieczeństwa. Zdaniem specjalistów, przeniesienie kompetencji Urzędu Transportu Kolejowego w całości do ERA będzie oznaczało wzrost kosztów dla przedsiębiorstw, ubiegających się o wydawanie dokumentów. Ministerstwo szacuje, że koszty mogą być nawet cztery razy wyższe od tych, które pobierał UTK. Polski rząd obawia się też, że procedury ERA mogłyby wpłynąć negatywnie na realizację projektów kolejowych”
Co o tym sadzicie?
Panie Jakubie, zapomniał Pan wspomnieć, że nie trzeba uzyskiwać świadectw dopuszczenia typu jeżeli dany typ urządzenia, budowli czy pojazdu takie już posiada. 99 % świadectw można pobrać z bazy danych znajdującej się na stronie UTK.
Racja. Dziękuję za uzupełniający komentarz. 🙂
Panie Jakubie, może pisząc o Świadectwach Dopuszczenia do Eksploatacji warto wspomnieć o prawnych aspektach związanych z dopuszczeniem do eksploatacji kolejnych np. urządzeń. O ile uzyskanie Świadectwa jest proste, to dopuszczanie kolejnych egzemplarzy staje się problematyczne szczególnie biorąc pod uwagę nierówne traktowanie producentów/urządzeń poprzez umieszczanie na wybranych świadectwach zapisu o konieczności wprowadzania kolejnych egzemplarzy pod nadzorem Prezesa UTK, oraz stanowisk Prezesa w sprawie potwierdzania zgodności wyrobu z typem publikowanych na stronie UTK (ostatnie z 10.05.16). Na jakiej podstawie(prawnej) taki zapis pojawiał się na niektórych świadectwach, a na niektórych nie. Czy do stanowisk Prezesa należy się stosować? Dlaczego Prezes najpierw się wycofał z potwierdzeń zgodności wyrobu z typem, a teraz kazał do nich powrócić, pomimo że producenci mają obowiązek wystawiania deklaracji zgodności z typem?
Zachęcam do podjęcia dyskusji na ten temat.
Pozdrawiam.
Panie Macieju, dziękuję za ciekawy komentarz. Co prawda obecnie przygotowuję wpisy dotyczące IV Pakietu Kolejowego, ale do tego tematu będę wracał. Stanowiska Prezesa są dość ciekawą formą komunikowania się z rynkiem kolejowym. Czy mają one moc wiążącą? Szczerze mówiąc wątpię. Wydaje się być oczywiste, że organy administracji działają na podstawie i granicach prawa. Chętnie przyjrzę się temu zagadnieniu bliżej, bo czasami można mieć poważne wątpliwości czy aby na pewno podstawa prawna istniała.
Czytając ten wątek nasuwają mi się inne wątpliwości.
Czy wydawane przez UTK, na wniosek producenta nowych lokomotyw Zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu kolejowego niezgodnego lub zgodnego z TSI (będące podstawą do włączenia podsystemu do eksploatacji u przewoźnika), jest dokumentem wydawanym na podstawie wcześniej uzyskanego Świadectwa dopuszczenia do eksploatacji dla tego pojazdu?
Jeśli nie, to czy Zezwolenie można traktować jako dokument tożsamy do Świadectwa i wówczas może ono stanowić wraz z deklaracją zgodności z typem wystawioną przez producenta, podstawę do dopuszczenia pojazdu u użytkownika na bocznicy kolejowej. Chodzi mi o przypadek odkupienia lokomotywy z takimi papierami od przewoźnika ?
Panie Wojtku, zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji a świadectwa dopuszczenia do eksploatacji, to dwa odrębne dokumenty, które w tej sprawie, nie będą miały ze sobą nic wspólnego.
Panie Wojtku, może porozmawiamy dokładnie na ten temat prywatnie? 🙂
Witam, czy nie wymaga komentarza tegoroczna sytuacja, kiedy to z 1 stycznia wszystkie instytucje, które miały prawo do wydawania opinii z prób eksploatacyjnych straciły tę możliwość i już od ponad pół roku wszystkie postępowania złapane z tą datą na próbach eksploatacyjnych są w zawieszeniu? UTK wiedziało o zmianach w prawie od dawna i nie kiwnęło palcem aby zapobiec tej sytuacji. Nie jestem biegły w prawie i nie mam czasu śledzić na bieżąco sytuacji, ale u mnie w branży sterowania ruchem robi się z tego wielki problem.