3

Przeniesienie świadectwa bezpieczeństwa

przeniesienie_swiadectwa_bezp

W ostatnim wpisie wspomniałem, że omówię zagadnienie ważne z punktu widzenia użytkowników bocznic kolejowych, do którego Prezes UTK nie podchodzi zbyt przychylnie. Pytanie jakie się nasuwa brzmi – czy takie podejście jest uzasadnione? Moim zdaniem nie. W każdym razie już wyjaśniam o co chodzi.

Zasady dotyczące bocznic kolejowych

Jak wiadomo, zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym użytkownikiem bocznicy kolejowej jest podmiot działający w jej obrębie, który jest jej właścicielem lub włada na podstawie innego tytułu prawnego, np. umowy najmu lub dzierżawy. Druga rzecz, o której już pisałem to, aby legalnie eksploatować bocznicę należy posiadać wydane przez Prezesa UTK ważne świadectwo bezpieczeństwa.

„bocznica kolejowa jest to droga kolejowa połączona z linią kolejową i służąca do wykonywania załadunku i wyładunku wagonów lub wykonywania czynności utrzymaniowych pojazdów kolejowych lub postoju pojazdów kolejowych oraz przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu po sieci kolejowej; w skład bocznicy kolejowej wchodzą również urządzenia sterowania ruchem kolejowym oraz inne urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, które są na niej usytuowane”

„świadectwo bezpieczeństwa jest to dokument potwierdzający zdolność bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego i wykonywania przewozów kolejowych, wydawany podmiotom zwolnionym z obowiązku uzyskania certyfikatu bezpieczeństwa i autoryzacji bezpieczeństwa”

Użytkownikiem bocznicy kolejowej może być właściwie każdy przedsiębiorca. Może być to osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka osobowa (np. spółka jawna, komandytowa), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. Często zdarza się, że rozwijana działalność wymaga w pewnych okolicznościach zmiany formy działalności. Mam tu na myśli przekształcenie jednej spółki w inną spółkę, a także podzielenie lub połączenie istniejących spółek.

Łączenie spółek a świadectwo bezpieczeństwa

W tym wpisie skupiam się na łączeniu spółek, chociaż uważam, że omówione zagadnienia powinny mieć zastosowanie do innych form przekształcenia prowadzonej działalności gospodarczej.

Wyobraźmy sobie sytuację, że funkcjonuje spółka ABC Sp. z o.o., która eksploatuje bocznicę kolejową i posiada ważne świadectwo bezpieczeństwa. Bocznica kolejowa jest w dobrym stanie urządzenia, budowle i pojazdy zostały prawidłowo dopuszczone do eksploatacji. Zarząd tej  spółki doszedł do wniosku, że warto nawiązać współpracę z inną spółką XYZ Sp. z o.o. W  toku negocjacji ustalono, że spółka ABC Sp. z o.o. zostanie połączona ze spółką  XYZ Sp. z o.o. i razem będą funkcjonowały już pod firmą XYZ Sp. z o.o. Co w takiej sytuacji dzieje sięz świadectwem bezpieczeństwa spółki ABC Sp. z o.o.?

Warunki wydania i cofnięcia świadectwa bezpieczeństwa

W celu uzyskania świadectwa bezpieczeństwa należy przedstawić Prezesowi UTK:

  • wykaz eksploatowanych typów pojazdów kolejowych, typów budowli i typów urządzeń;
  • wykaz przepisów wewnętrznych, określających warunki techniczne oraz zasady i wymagania dotyczące bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania infrastruktury kolejowej, oraz zasady i wymagania organizacyjne związane z utrzymaniem i eksploatacją pojazdów kolejowych, albo oświadczenie o stosowaniu zatwierdzonych przepisów wewnętrznych zarządcy, z którym bocznica jest połączona lub przewoźnika kolejowego obsługującego bocznicę;
  • oświadczenie o posiadaniu świadectw sprawności technicznej eksploatowanych pojazdów kolejowych;
  • oświadczenie potwierdzające, że na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych zatrudnia pracowników spełniających warunki określone w ustawie i wydanych na jej podstawie przepisach;
  • regulamin pracy bocznicy kolejowej uzgodniony przez zarządcę infrastruktury kolejowej, z którą bocznica kolejowa jest połączona.

Z kolei świadectwo bezpieczeństwa może zostać cofnięte tylko wtedy, gdy użytkownik bocznicy:

  • przestał spełniać warunki uprawniające do wydania świadectwa bezpieczeństwa,
  • prowadzi działalność zagrażającą bezpieczeństwu ruchu kolejowego lub wykonywaniu przewozów kolejowych, bezpiecznej eksploatacji pojazdów kolejowych, ochronie przeciwpożarowej, ochronie środowiska, lub
  • nie usunie w określonym przez Prezesa UTK terminie nieprawidłowości, wskazanych w ustawie.

Z powyższego nie wynika, aby świadectwo bezpieczeństwa mogło zostać cofnięte w sytuacji przejęcia jednej spółki przez drugą.

Połączenie spółek

W przypadku połączenia spółek powinniśmy odwołać się do regulacji wynikających z kodeksu spółek handlowych. Z pomocą przychodzi art. 494 kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym:

§ 1. Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.
§ 2. Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Czym właściwie jest świadectwo bezpieczeństwa i jakie jest stanowisko UTK?

Świadectwo bezpieczeństwa jest również formą zezwolenia na wykonywanie określonej działalności gospodarczej, o którym mowa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Urząd Transportu Kolejowego stoi na stanowisku, że świadectwo bezpieczeństwa jest uprawnieniem ściśle związanym z danym podmiotem, nie przechodzi ono na następców prawnych tego podmiotu. Przejęcie bocznicy kolejowej wraz z pozostałymi składnikami przedsiębiorstwa w trybie przewidzianym przez kodeks spółek handlowych stanowi podstawę do cofnięcia świadectwa bezpieczeństwa.

Zasadą jest zakaz. Uprawnienia nadawane w drodze decyzji administracyjnej nie powinny być przenoszone, zbywane czy być przedmiotem umowy, np. sprzedaży. Gwoli wyjaśnienia, zrozumiałe jest, że świadectwa bezpieczeństwa nie można sprzedać czy darować innej osobie. Kodeks spółek handlowych przewiduje wyjątek od tej zasady. Wyjątek polega na tym, że m.in. w przypadku połączenia spółek, spółka przejmująca „nabywa” prawa wynikające ze świadectwa bezpieczeństwa. Nabywa je chociażby dlatego, że przejmuje przy okazji całość bocznicy kolejowej wraz z dokumentami i innymi ww. składnikami wymaganymi do wydania świadectwa bezpieczeństwa.

Z powyższego widać, że stanowisko UTK przeczy brzmieniu przepisów o połączeniu spółek. Z pomocą przychodzi także orzecznictwo sądów administracyjnych. Zgodnie z nim przewidziana przez kodeks spółek handlowych możliwość przejścia licencji, zezwoleń i ulg z jednej spółki prawa handlowego na spółkę powstałą w wyniku podziału tej pierwszej spółki jest wyjątkiem od zakazu przenoszenia uprawnień publicznoprawnych. Oznacza to, że w razie spełnienia przesłanek określonych przepisami kodeksu spółek handlowych, przejście uprawnień dokonuje się z mocy samego prawa. (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2010 r., VI Sa/Wa 2043/09). Przywołane orzeczenie dotyczy podziału spółek, ale zasady te mają zastosowanie również do połączenia spółek.

Czy ustawodawca coś pominął?

Ustawodawca nie zamieścił w ustawie o transporcie kolejowym przepisu, z którego wynikałby zakaz lub wyłączenie stosowania kodeksu spółek handlowych w omawianych sprawach. Moim zdaniem zakaz przenoszenia świadectwa bezpieczeństwa w omawianym trybie powinien wynikać właśnie wprost z ustawy. Taką regulację znajdziemy chociażby w ustawie prawo energetyczne. W art. 41 ust. 4 tej ustawy czytamy, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może cofnąć koncesję albo zmienić jej zakres w przypadku podziału przedsiębiorstwa energetycznego lub jego łączenia z innymi podmiotami. Jeżeli więc taki zakaz nie wynika z ustawy regulującej transport kolejowy, to Prezes Urzędu Transportu Kolejowego nie powinien takiego zakazu domniemywać i w sposób arbitralny wyłączać skutki wynikające z kodeksu spółek handlowych.

Zamiast zakończenia

Świadectwo bezpieczeństwa jest dokumentem, który potwierdza zdolność bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego. Jeżeli spółka ABC Sp. z o.o. spełnia wymagania, zostało potwierdzone, że może prowadzić w obrębie bocznicy bezpiecznie ruch kolejowy, to czy spółka XYZ Sp. z o.o. wstępując dokładnie w miejsce ABC Sp. z o.o., nie będzie spełniała tych warunków? Przecież nie ulega zmianie w sposób zasadniczy regulamin bocznicy (jedynie nazwa użytkownika), czy też wykaz przepisów wewnętrznych lub eksploatowanych pojazdów.

Uprzedzając ewentualne pytania, oczywiście czym innym jest zmiana decyzji, którą przewiduje art. 155 kodeksu postępowania administracyjnego. W tym trybie zmiana decyzji o charakterze podmiotowym jest niedopuszczalna. W naszym przypadku mamy do czynienia z innym trybem, którego skutki zachodzą z mocy prawa i mają swoje źródło w zupełnie innym zdarzeniu.

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

3 Comments

  1. Dzień dobry, gdzie można przeczytać to stanowisko prezesa UTK o którym mowa w tekście?

  2. Trochę odgrzeję starego kotleta.
    W roku 2019 Prezes UTK wydał takie oto stanowisko: https://utk.gov.pl/pl/aktualnosci/15065,Doprecyzowanie-informacji-dotyczacej-przechodzenia-uprawnien-z-decyzji-administr.html#:~:text=Reasumuj%C4%85c%20powy%C5%BCsze%20w%20przypadku%20przekszta%C5%82cenia%20sp%C3%B3%C5%82ki%2C%20po%C5%82%C4%85czenia%20sp%C3%B3%C5%82ek%2C,zobowi%C4%85zany%20do%20z%C5%82o%C5%BCenia%20wniosku%20o%20wydanie%20nowego%20uprawnienia.

    Czy jest ono wciąż aktualne?
    Rodzi się przy tym inne nurtujące mnie pytanie, czy w kontekście modelu tworzenia NABE, w której skład wejdą wszystkie elektrownie zawodowe na węgiel, a mają one czynne bocznice i wydane Świadectwa Bezpieczeństwa, podlegać będą obowiązkowi wydania nowego ŚB dla nowego/nowych podmiotów, czy podlegać będą zmianie /na skutek zmian nazw elektrowni w NABE/, czy może dotychczasowe, ważne ŚB tych elektrowni, będą miały kontynuację mocy prawnej po wejściu elektrowni do NABE ?

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.