6

Jaka przyszłość czeka bocznice?

Kika dni temu prowadziłem seminarium, podczas którego opowiadałem o przyszłości bocznic kolejowych. Dla czytelników bloga nie jest to zagadnienie nowe. Kilka razy już poruszałem zagadnienia związane chociażby z obiektami infrastruktury kolejowej czy dostępem do bocznic kolejowych. Z tej racji, że projekt zmian w ustawie o transporcie kolejowym trafił niedawno do Sejmu, warto podsumować dotychczasową wiedzę oraz dodać kilka nowości.

Przypomnę tylko, że (jeszcze obecnie) bocznica kolejowa to droga kolejowa połączona z linią kolejową i służąca do wykonywania załadunku i wyładunku wagonów lub wykonywania czynności utrzymaniowych pojazdów kolejowych lub postoju pojazdów kolejowych oraz przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu po sieci kolejowej; w skład bocznicy kolejowej wchodzą również urządzenia sterowania ruchem kolejowym oraz inne urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, które są na niej usytuowane.
Z kolei użytkownikiem bocznicy kolejowej jest podmiot działający w obrębie bocznicy kolejowej, będący jej właścicielem lub władającym na podstawie innego tytułu prawnego.
Do tej pory bocznice kolejowe są wykorzystywane raczej przez swoich właścicieli. To właściciel bocznicy kolejowej decyduje o tym czy pojawi się na niej pociąg przewoźnika kolejowego i taki pociąg pojawia się wtedy, gdy zostanie zamówiony, tzn.  przyjedzie z towarem lub po towar.
Zmiany, które niebawem mogą wejść w życie spowodują, że w tej kwestii konieczne będzie wypracowanie nowego podejścia. Kluczowa zmiana będzie dotyczyła podejścia do udostępniania bocznic kolejowych. Na marginesie wspomnę tylko, że bocznice kolejowe oficjalnie staną się infrastrukturą kolejową. Będzie to wynikało przede wszystkim ze zmiany definicji, która będzie brzmiała następująco:
Bocznica kolejowa to wyznaczona przez zarządcę infrastruktury kolejowej droga kolejowa, połączona bezpośrednio lub pośrednio z linią kolejową, służąca do wykonywania czynności ładunkowych, utrzymaniowych lub postoju pojazdów kolejowych albo przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu po sieci kolejowej.
Użytkownik bocznic kolejowej to zarządca infrastruktury, który nie zarządza inną drogą kolejową niż bocznica kolejowa.
Bocznice kolejowe - trzy możliwe scenariusze

Scenariusz I: Bocznica podlegająca udostępnieniu

Moim zdaniem czytając projekt ustawy należy rozdzielić funkcję i obowiązki „typowego” zarządcy infrastruktury usługowej od użytkownika bocznicy kolejowej.
Do zadań użytkownika bocznicy będzie należało w szczególności:
– nadawanie drodze kolejowej statusu bocznicy kolejowej poprzez określenie jej punktu początkowego i końcowego
– znoszenie statusu bocznicy kolejowej
– udostępnianie dróg kolejowych (bocznicy), świadczeniu usług z tym związanych i pobieraniu z tego tytułu opłat –
projekt ustawy nie wyłącza zastosowania rozdziału 6 Udostępnianie infrastruktury kolejowej i opłaty za korzystanie z infrastruktury kolejowej w zakresie bocznic kolejowych.

Na czym będzie polegało udostępnianie infrastruktury kolejowej?

Przede wszystkim należy pamietać, że będzie to postępowanie 2 etapowe. Użytkownik bocznicy kolejowej najpierw będzie zawierał umowę z aplikantem, a dopiero następnie ze wskazanym przez aplikanta przewoźnikiem kolejowym. Przypomnę tylko, że aplikantem będzie przewoźnik kolejowy, międzynarodowe ugrupowanie interesów gospodarczych obejmujące przewoźników kolejowych lub inny podmiot zainteresowany uzyskaniem zdolności przepustowej, w szczególności organizator publicznego transportu kolejowego, spedytor, nadawca ładunku lub operator transportu kombinowanego.
W pierwszej kolejności aplikant będzie składał wniosek o przydzielenie zdolności przepustowej. Po zawarciu umowy o przydzielenie zdolności przepustowej, obejmującej np. zdolność przepustową dla wykonania manewrów i postoju pojazdów kolejowych, następnie aplikant przekaże użytkownikowi bocznicy kolejowej informacje dotyczące przewoźnika kolejowego, który będzie mógł zawrzeć umowę o wykorzystanie przydzielonej zdolności przepustowej.
W związku z proponowanymi zmianami, użytkownicy bocznic kolejowych, które będą udostępniane, powinni opracować regulamin  określający zasady udostępniania infrastruktury, w tym:
– tryb składania wniosków
– charakterystykę infrastruktury
– cennik
– warunki korzystania z infrastruktury
– zakres usług związanych z udostępnianiem infrastruktury

Scenariusz II: Obiekty infrastruktury usługowej

 
Część bocznic kolejowych będzie mogła zostać przekształcona w całkiem nowy twór, czyli obiekty infrastruktury usługowej. Będą to obiekty budowlane wraz z instalacjami i urządzeniami, przeznaczony w całości lub części do świadczenia jednej lub większej liczby usług wymienionych w załączniku nr 2, ust 2 i 3.
Z kolei użytkownik bocznicy kolejowej będzie mógł zostać operatorem obiektu infrastruktury usługowej czyli podmiotem wykonującym działalność polegającą na zarządzaniu obiektem infrastruktury usługowej lub świadczeniu na rzecz przewoźników kolejowych co najmniej jednej z usług, o których mowa w ust. 2 i 3 załącznika nr 2.
Zrzut ekranu 2016-09-06 o 12.13.09
Ustawa definiuje kilka najważniejszych obiektów infrastruktury usługowej:
stacja rozrządowa – stacja wyposażona w urządzenia do rozrządzania wagonów, w skład której wchodzą urządzenia umożliwiające zestawienie składów pociągów i wykonywanie manewrów;
tory postojowe – tory przeznaczone wyłącznie do tymczasowego postoju pojazdów kolejowych lub składów pojazdów kolejowych pomiędzy dwoma okresami ich eksploatacji, przez które nie jest możliwy przejazd pociągu.
terminal towarowy – obiekt budowlany lub zespół obiektów budowlanych obejmujący drogę kolejową, wyposażony w urządzenia ładunkowe, umożliwiający załadunek lub rozładunek wagonów lub integrację różnych rodzajów transportu w zakresie przewozu towarów.

Udostępnianie infrastruktury usługowej

 

Głównym celem jaki przyświeca autorom zmian jest ułatwienie dostępu przewoźnikom kolejowym do tego rodzaju obiektów. Dostęp do obiektów infrastruktury usługowej będzie odbywał się na wniosek przewoźnika kolejowego. Zasady udostępniania obiektu powinny zostać precyzyjnie ustalone w statucie obiektu. Należało będzie przede wszystkim określić czy obiekt jest przeznaczony do udostępniania. Jednakże w przypadku usług wymienionych w ust. 2 załącznika nr 2 – obiekt może nie być przeznaczony do udostępniania jeżeli nie jest używany. W takiej sytuacji operator obiektu powinien ogłosić, że dany obiekt jest przeznaczony do najmu lub dzierżawy.

Scenariusz III: Infrastruktura prywatna

Mając na uwadze powyższe scenariusze, niektórzy użytkownicy będą zainteresowani przekształceniem swoich bocznic w infrastrukturę prywatną, czyli infrastrukturę kolejową wykorzystywaną wyłącznie do realizacji własnych potrzeb jej właściciela lub jej zarządcy innych niż przewóz osób.
Warto jednak pamiętać o tym, że w takiej sytuacji nadanie statusu infrastruktury prywatnej będzie obowiązkowe. Projekt ustawy przewiduje karę za nienadanie takiego statusu, jeżeli jest ona wykorzystywana wyłącznie do własnych potrzeb.

Podusmownanie

 

Tak jak pisałem już poprzednio, rynek kolejowy czeka niemała rewolucja. Będzie ona dotyczyła również użytkowników bocznic kolejowych, dzięki którym może funkcjonować transport towarowy. W przypadku wybrania scenariusza I, zarządca infrastruktury będzie musiał opracować cennik oraz wystąpić do Prezesa UTK z wnioskiem o zatwierdzenie stawek za dostęp do jego infrastruktury. Natomiast odnośnie scenariusza II, jego minusem jest to, że nie na każdej bocznicy kolejowej da się go zrealizować. Nie da się go wprowadzić w życie, jeżeli na danej bocznicy kolejowej nie będzie ani urządzenia zamontowanego na stałe, ani możliwości świadczenia jakichkolwiek usług. Scenariusz III zdaje się być tym wariantem, którym użytkownicy bocznic będą najbardziej zainteresowani. Pytanie jakie powstaje brzmi, kto bardziej na tym straci? Przewoźnicy kolejowi czy zarządcy infrastruktury prywatnej.

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

6 Comments

  1. Czytając scenariusz III, nasuwa się pytanie, jak będzie wyglądał scenariusz dla użytkowników, których bocznice odgałęzione są od innych bocznic? Mam myśli sytuację, w której użytkownik bocznicy odgałęzionej od bocznicy innego użytkownika, będzie chciał realizować scenariusz I lub II, a ten pierwszy, połączony bezpośrednio np: z PLK, przekształci swoją bocznicę (zgodnie z własnym interesem) w infrastrukturę prywatną.

    • Panie Wojtku, dziękuję za komentarz.
      Myślę, że te kwestie powinna uregulować umowa zarządców (użytkowników bocznic). Oczywiście jak to z umowami bywa, mogą być zawarte jeżeli obie strony tego chcą.
      Podczas spotkań z autorem nowelizacji była mowa o tym, że w opisywanej przez Pana sytuacji będzie istniał obowiązek udostępnienia bocznicy (infrastruktury prywatnej). Szkoda tylko, że autor zapomniał o wdrożeniu skutecznego narzędzia.
      To jest jeden z tematów do poruszenia podczas seminarium o przyszłości bocznic kolejowych.

  2. Panie Jakubie, wrócę jeszcze do przedstawionych scenariuszy . Czy istnieje regulacja prawna, obligująca użytkownika bocznicy, do posiadania własnego sytemu zarządzania bezpieczeństwem SMS, w przypadku gdy udostępniał będzie swoją infrastrukturę dla innych uczestników rynku (wg. scenariusza I) lub świadczył usługi (wg. scenariusza II)? Nie ma tu na myśli objęcia bocznic certyfikatem bezpieczeństwa przewoźnika, bo tu istnienie SMS jest oczywiste.

    • Panie Wojtku, z przepisów przejściowych wynika, że bocznica będzie musiała przekształcić się w linię kolejową, wtedy będzie musiała posiadać m.in. SMS. Czas to rok od dnia wejścia w życie ustawy. W przeciwnym razie żaden pociąg nie będzie mógł na taką bocznicę wjechać. Chyba, że bocznica zostanie bocznicą, a pociągi będą tam wjeżdżały jako manewry.
      To tak w dość dużym uproszczeniu. 🙂

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.