Można zaryzykować stwierdzenie, że podstawą sprawnie działającego systemu kolei jest infrastruktura kolejowa. Z infrastrukturą kolejową wiążą się miedzy innymi takie zagadnienia jak linie kolejowe, budowle kolejowe czy wreszcie zarządzanie infrastrukturą kolejową, ale też autoryzacja bezpieczeństwa, czy świadectwo bezpieczeństwa i dopuszczenie do eksploatacji.
Zobacz infografikę
Omawianie tematu infrastruktury kolejowej warto zacząć od wyjaśnienia czym jest system kolei. Otóż systemem kolei jest struktura składająca się z infrastruktury kolejowej, w tym linii kolejowych i urządzeń wraz z pojazdami poruszającymi się po tej infrastrukturze. System kolei dzieli się na podsystemy.
Prawo Unii Europejskiej wyróżniło podział na
- podsystemy strukturalne: infrastruktura, energia, sterowanie i tabor;
- podsystemy funkcjonalne: ruch kolejowy, utrzymanie, aplikacje telematyczne.
Przechodząc do wyjaśnienia czym jest właściwie infrastruktura kolejowa najlepiej posłużyć się definicją z ustawy o transporcie kolejowym.
Polski ustawodawca przyjął, że infrastruktura to linie kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy infrastruktury.
Kto może być zarządcą infrastruktury kolejowej?
Zarządcą może być każdy przedsiębiorca, który uzyskał, w drodze decyzji administracyjnej Prezesa UTK, odpowiednie uprawnienie.
Ustawa o transporcie kolejowym rozróżnia dwie możliwości:
- Konieczność uzyskania autoryzacji bezpieczeństwa – dla zarządcy, który zarządza infrastrukturą kolejową stanowiącą element systemu kolei. Przez system kolei należy rozumieć sieć kolejową posiadającą określone cechy wraz z pojazdami przystosowanymi do poruszania się po tej sieci. (Najlepszym przykładem będzie sieć zarządzana przez narodowego zarządcę – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.)
- Konieczność uzyskania świadectwa bezpieczeństwa przez zarządcę którego linie kolejowe są funkcjonalnie oddzielone od reszty systemu kolei i są przeznaczone do prowadzenia pasażerskich przewozów aglomeracyjnych i wojewódzkich przewozów pasażerskich lub wpisane do rejestru zabytków lub do inwentarza muzealiów. (Przykładem jest linia Warszawskiej Kolei Dojazdowej, która jest całkowicie niezależna od innej sieci kolejowej).
Obowiązek uzyskania autoryzacji bezpieczeństwa wynika wprost z dyrektywy 2004/49/WE w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych. Autoryzacja jest dokumentem wydawanym na okres 5 lat i potwierdzającym, że zarządca przyjął system zarządzania bezpieczeństwem. System ten powinien składać się, między innymi, z:
- polityki bezpieczeństwa,
- procedur zmierzających do poprawy bezpieczeństwa i oceny ryzyka, a także
- procedur zgłaszania wypadków i incydentów, w tym wypadków, które udało się uniknąć.
Autoryzacja bezpieczeństwa jest przedłużana na kolejne 5 lat na wniosek zarządcy.
Natomiast świadectwo bezpieczeństwa otrzymuje zarządca po przedstawieniu:
- wykazu eksploatowanych typów pojazdów kolejowych, typów budowli i typów urządzeń,
- oświadczenia o posiadaniu świadectw sprawności technicznej eksploatowanych pojazdów kolejowych, wykazu przepisów wewnętrznych, określających zasady i wymagania dotyczące bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania infrastruktury kolejowej,
- oświadczenia potwierdzającego, że na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych zatrudnia pracowników spełniających warunki określone w ustawie i wydanych na jej podstawie przepisach;
Kiedy szyna kolejowa lub podkład kolejowy mogą stać się elementem infrastruktury kolejowej?
Aby wspomniane (przykładowo) szyna kolejowa lub podkład kolejowy mogły stać się elementem infrastruktury kolejowej, tzn. aby mogłyby być wykorzystywane w np. przez zarządcę infrastruktury kolejowej muszą uzyskać świadectwo dopuszczenia do eksploatacji. Jest to kolejny dokument, który na wniosek zainteresowanego podmiotu, np. producenta, w formie decyzji administracyjnej wydaje Prezes UTK. Świadectwo dopuszczenia do eksploatacji wydaje się dla pierwszego egzemplarza danego typu budowli lub urządzenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo ruchu kolejowego. Zasadą jest, że świadectwo dopuszczenia do eksploatacji wydaje się na czas nieokreślony.
To oczywiście nie koniec
Niniejszy wpis jest jedynie zasygnalizowaniem, moim zdaniem, najważniejszych zagadnień związanych z infrastrukturą kolejową. Wymienianie tutaj wszystkich możliwych elementów wchodzących w skład infrastruktury kolejowej nie byłoby najlepszym wyjściem i spowodowałoby, że lektura tego wpisu byłaby uciążliwa. Z pewnością, w kolejnych wpisach, będę stopniowo rozwijał poszczególne zagadnienia. Na osobny wpis zasługują niewątpliwie regulacje dotyczące bocznic kolejowych. Poza tym do omówienia pozostaje wiele kwestii związanych z interoperacyjnością systemu kolei czy też udział notyfikowanych jednostek certyfikujących oraz, przede wszystkim, Prezesa UTK.
Parę łącznic bez końca remontowany lub budowanych a o linii 207 to szkoda pisać. Rok otwarcia w całości to chyba 2030.