0

ERTMS a IV Pakiet Kolejowy

26 maja 2015 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowana została tzw. część „techniczna” IV Pakietu Kolejowego. W jej skład wchodzą:

– dyrektywa w sprawie interoperacyjności systemu kolei Unii Europejskiej;

– dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa kolei;

– rozporządzenie w sprawie Agencji Kolejowej Unii Europejskiej;

IV Pakiet Kolejowy to także tzw. część „polityczna”, w ramach której mieszczą się zmiany w dyrektywie 2012/34/UE w sprawie jednolitego obszaru kolejowego czy też rozporządzenia 1370/2007 dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego. W tym artykule ograniczę się do część technicznej, a dokładnie zasad wdrażania ERTMS – Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym. Jest to zagadnienie istotne zwłaszcza z punktu widzenia zarządców infrastruktury kolejowej oraz wykonawców inwestycji.

Czym jest ERTMS

Pojęcie ERTMS powtarza się w m.in. mediach kolejowych już od dłuższego czasu. Dlatego nie ma potrzeby szerszego wyjaśniania tego zagadnienia. Dla jasności wypada powiedzieć, że ERTMS to system, który powinien zapewnić ujednolicone w ramach Unii Europejskiej zarządzanie ruchem kolejowym, co powinno doprowadzić ostatecznie do zapewnienia interoperacyjności transportu kolejowego.

Zgodnie z dyrektywą interoperacyjność to zdolność systemu kolei do zapewnienia bezpiecznego i nieprzerwanego przejazdu pociągów spełniających wymagany stopień wydajności.

Z kolei ERTMS składa się następujących elementów:

  • ETCS – Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem;
  • GSM-R – systemu łączności – Kolejowej Sieci GSM.

Rola Agencji

Jak wspomniałem na początku artykułu jednym z elementów IV Pakietu Kolejowego jest rozporządzenie ustanawiającego Agencję Kolejową Unii Europejskiej, która do tej pory funkcjonowała pod nazwą Europejskiej Agencji Kolejowej.

Właśnie w zakresie ERTMS Agencja zyskała znaczne uprawnienia. Podstawowym zadaniem w tej kwestii będzie zapobieżenie utrudnianiu wdrożenia ERTMS. W skrócie, chodzi o to, by wymagania krajowe stosowane w toku inwestycji nie wpływały niekorzystnie na wdrażanie interoperacyjności. W tym właśnie celu Agencja będzie nadzorowała wdrażanie ERTMS w państwach członkowskich Unii.

Nadzór, o którym mowa w dyrektywie powinien polegać na ocenie przez Agencję proponowanych rozwiązań technicznych. Taka ocena powinna być wykonana jeszcze przed ogłoszeniem zamówienia publicznego na wykonanie określonej inwestycji na linii kolejowej. Oznacza to, że Agencja będzie oceniała, między innymi, dokumentację przetargową, a w szczególności specyfikację istotnych warunków zamówienia (SIWZ), jeszcze przed ich opublikowaniem. Agencja powinna ocenić czy rozwiązania techniczne, które zostaną zaproponowane przez zamawiającego, a dotyczące urządzeń przytorowych ERTMS, są w pełni interoperacyjne i zgodne z obowiązującymi technicznymi specyfikacjami interoperacyjności (TSI).

W przypadku zaangażowania w proces inwestycyjny innych podmiotów, takich jak np. jednostki notyfikowane – wnioskodawca – czyli np. zarządca infrastruktury kolejowej, będzie musiał o tym fakcie poinformować Agencję. Ma to na celu uniknięcie powtarzania pracy, skrócenie czasu trwania procedury przed Agencją.

Warto jednak pamiętać, że projekty, dla których procedury udzielania zamówień publicznych zostały już zakończone, wejście w życie dyrektywy w sprawie interoperacyjności systemu kolei Unii Europejskiej nie powinno mieć negatywnych skutków. To znaczy, że te projekty nie muszą być nadzorowane przez Agencję.

ERTMS – dopuszczenie do eksploatacji

W procesie wdrażania ERTMS kluczową rolę będzie odgrywał również organ krajowy czyli Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Jego rola będzie sprowadzała się do wydania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji dla ERTMS eksploatowanego na obszarze Polski.

Procedura wydania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji będzie wymagała przedstawienia:

  • deklaracji weryfikacji WE;
  • dokumentów potwierdzających zgodność z właściwymi TSI;
  • zapewnienia bezpiecznego wdrożenia podsystemu zgodnie z wymagania dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa kolei;
  • pozytywnej decyzji Agencji.

Decyzja Agencji

Zgodnie z dyrektywą w sprawie interoperacyjności, wdrożenie ERTMS powinno być zharmonizowane, za co odpowiedzialna jest właśnie Agencja. Z kolei dyrektywa określa procedurę weryfikacji projektów ERTMS, której dokonuje Agencja.

Do wniosku skierowanego do Agencji dołącza się:

  • specyfikację istotnych warunków zamówienia;
  • dokumentację, która potwierdza zgodność proponowanego rozwiązania z pojazdami eksploatowanymi na danej sieci kolejowej;
  • dokumentację potwierdzającą zgodność z TSI;
  • inne dokumenty, np. opinię UTK.

 

Na podstawie ww. dokumentów Agencja podejmie decyzję, która może być pozytywna lub negatywna. Decyzja pozytywna otwiera drogę do prowadzenia inwestycji w zakresie ERTMS. Natomiast decyzja negatywna może jeszcze zostać zaskarżona. W pierwszej kolejności będzie to wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy (na zasadach podobnych do naszego kodeksu postępowania administracyjnego), skierowany do Agencji. Jeżeli decyzja będzie podtrzymana, możliwe stanie się zaskarżenie jej do Rady Odwoławczej, która działa w ramach Agencji Kolejowej Unii Europejskiej.

Po uzyskaniu decyzji pozytywnej, w przypadku ubiegania się o wydanie krajowego zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji, Prezes UTK weryfikuje zgodność dokumentacji dot. ERTMS z decyzją. Weryfikacja powinna zakończyć się właśnie wydaniem zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji lub wydaniem decyzji odmownej. Jak widać, sama decyzja Agencji nie przesądza jeszcze o tym, że Prezes UTK zakończy postępowanie wydaniem decyzji korzystnej dla wnioskodawcy.

Warto pamiętać, że również w przypadku odnowienia lub modernizacji podsystemu Agencja będzie miała swój udział, jeżeli będzie dotyczyło to ERTMS. Rola UTK będzie sprowadzała się, m.in. do współpracy z Agencją, analizy złożonej dokumentacji i weryfikacji czy konieczne jest uzyskanie nowego zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji.

Dyrektywa 2008/57/WE nadal stosowana

Istotne jest to, że dyrektywa w sprawie interoperacyjności kolei we Wspólnocie nadal ma zastosowanie do ERTMS, który ma zostać dopuszczony do eksploatacji między 15 czerwca 2016 r. a 16 czerwca 2019 r. Drugą ważną kwestią jest także brak skutku bezpośredniego dyrektywy. Dopóki nie zostanie ona wdrożona do krajowego porządku prawnego zastosowanie będą miały dotychczasowe reguły, np. wynikające obecnie z ustawy o transporcie kolejowym. Pytanie jakie się jeszcze nasuwa brzmi, kiedy polski rząd (ministerstwo odpowiedzialne za kolej) zajmą się wdrożeniem tej dyrektywy. Dyrektywa 2016/797/UE w sprawie interoperacyjności kolei Unii Europejskiej powinna zostać transponowana do krajowego porządku prawnego do dnia 16 czerwca 2019 r., z możliwością przedłużenia tego terminu o rok.

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.