2

Dostęp do infrastruktury kolejowej – wprowadzenie

Dostęp do infrastruktury kolejowej

W ostatnich wpisach wyjaśniłem czym jest infrastruktura kolejowa oraz kto może być przewoźnikiem kolejowym. Wobec tego warto wyjaśnić, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby uzyskać dostęp do infrastruktury, tj. aby pociąg mógł wyjechać na tory. W Polsce działa kilku zarządców infrastruktury kolejowej, jak np. PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. czy też Infra Silesia S.A., jednakże w zdecydowanej większości zarządzanie infrastrukturą należy do spółki PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Jak powszechnie wiadomo, przewozy kolejowe, między innymi, dzielą się na pasażerskie i towarowe. Zasady dostępu do infrastruktury kolejowej są dla nich zbliżone. Warto jednak zwrócić uwagę na najistotniejsze różnice.

Dostęp do infrastruktury dla przewoźników pasażerskich

Uzyskanie dostępu do infrastruktury przez przewoźnika pasażerskiego może odbyć się w następujący sposób:

  • na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych;
  • decyzji o przyznaniu otwartego dostępu;
  • przewóz okazjonalny.

Moim zdaniem najbardziej interesująca jest druga możliwość, gdyż dotyczy wejścia na rynek tzw. „prywatnych” przewoźników. Taki przewoźnik może rozpocząć przewozy pasażerskie po otrzymaniu zgody Prezesa UTK. Wydanie tej zgody jest jednak poprzedzone wykonaniem analizy, która polega na ustaleniu, jaki wpływ będą miały planowane przewozy, na wykonywane na tej samej linii kolejowej przewozy o charakterze usługi publicznej. Jeżeli z analizy tej wyniknie, że taki dostęp będzie miał negatywny wpływ na przewozy wykonywane na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych, Prezes UTK może odmówić wydania zgody. Negatywny wpływ może polegać na wzroście poziomu rekompensaty wypłacanej przez organizatora przewozów o więcej niż 10% bądź na zakłóceniu regularności przewozów pasażerskich.

Dostęp do infrastruktury kolejowej dla przewoźnika pasażerskiego jest dwustopniowy. Jako pierwszy powinien zostać spełniony jeden z trzech warunków wskazanych powyżej, a następnie konieczne jest zawarcie umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Dostęp do infrastruktury dla przewoźników towarowych

W przypadku przewoźników towarowych uzyskanie dostępu do infrastruktury kolejowej jest jednostopniowe i sprowadza się do zawarcia z zarządcą umowy o udostępnienie infrastruktury. W przewozach rzeczy nie występuje świadczenie usług publicznych bądź przejazd okazjonalny. Wobec tego nie jest konieczne dokonywanie analizy wpływu przewoźnika ubiegającego się o dostęp do infrastruktury kolejowej na pozostałych przewoźników.

Umowa o udostępnienie infrastruktury kolejowej

Umowa ma to do siebie, że przynajmniej obie jej strony zamierzają ją zawrzeć. W przypadku umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej może być inaczej. W tym procesie istotną rolę odgrywa Prezes UTK. Może on na wniosek bądź z urzędu wyznaczyć termin zakończenia negocjacji, (pomiędzy zarządcą infrastruktury kolejowej a przewoźnikiem kolejowym), dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej. W przypadku pozytywnego zakończenia negocjacji dochodzi do zawarcia umowy, natomiast w przypadku negatywnego zakończenia lub gdy negocjacje nie zostały podjęte, Prezes UTK wydaje decyzję, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Jakie dokumenty należy złożyć?

Przewoźnik, który po raz pierwszy zamierza uzyskać dostęp do infrastruktury kolejowej powinien do wniosku skierowanego do zarządcy infrastruktury dołączyć kopię ważnej licencji, kopię ważnego certyfikatu bezpieczeństwa, oświadczenie że przewozy będą realizowane przy użyciu taboru spełniającego wymagania techniczne, oświadczenie, że poinformuje zarządcę o zmianach, zawieszeniu bądź cofnięciu licencji. Natomiast przewoźnik, które już otrzymał dostęp do infrastruktury kolejowej składa oświadczenie, że ww. dokumenty są ważne.

Opłaty za dostęp do infrastruktury kolejowej

Dostęp do infrastruktury kolejowej jest odpłatny. Opłata jaką pobiera zarządca infrastruktury jest określana w Regulaminie przydzielania tras pociągów. Zasadą jest, że opłata powinna pokrywać koszty, które bezpośrednio poniósł zarządca udostępniając infrastrukturę kolejową, będące rezultatem wykonywania przez przewoźnika kolejowego przewozów pociągami.

Podsumowanie

Dzisiejszy wpis jest właściwie wstępem do kilku złożonych zagadnień, z których każdy wymaga kilku osobnych artykułów. Zdaję sobie sprawę z tego, że tym wpisem jedynie zaznaczyłem problemy związane z dostępem do infrastruktury kolejowej, a w szczególności opłat za dostęp. W kolejnych wpisach rozwinę kwestię stawek dostępu, w szczególnie skupię się na ważnym zagadnieniu, jakim jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-512/10 z dnia 30 maja 2013r.  Komisja Europejska przeciwko Polsce oraz jego konsekwencjach, które już zaczynają mieć miejsce.

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

2 Comments

  1. Ciekawe rzeczy, chociaż chciałbym wiedzieć wiecej o dyrektywach UE w sprawie rynku kolejowego i udostępniania infrastruktury.

    • Hej, dziękuję za komentarz. Teraz przygotowuję wpis dotyczący jednego z aspektów licencjonowania przewoźników. W takim razie, skoro jest zainteresowanie, kolejny wpis poświęcę udostępnianiu infrastruktury kolejowej. Póki co polecam pokrewny wpis, dotyczący Regulaminu przydzielania tras pociągów.
      Zachęcam do subskrybowania bloga i częstych odwiedzić oraz oczywiście komentowania. 🙂

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.