2

Personel bocznicy kolejowej

Personel bocznicy kolejowej

Wielokrotnie już na blogu używałem stwierdzenia, że bezpieczeństwo w transporcie kolejowym, jest obok jego regulacji, najważniejszym zagadnieniem. Takie stwierdzenia wynikały chociażby pośrednio z wpisów, których tematyka dotyczyła także bocznic kolejowych. Oczywiście można pokusić się o stwierdzenie, że nawet najlepsze regulacje prawne nie zapewnią absolutnego bezpieczeństwa. Kluczowe znaczenie ma czynnik ludzki i odpowiedzialne podejście użytkowników bocznic kolejowych jako przedsiębiorców oraz zatrudnionych przez nich pracowników. 

Niniejszy wpis jest ściśle związany z wpisem Eksploatacja bocznicy kolejowej, z którego wynikają zasady odpowiedzialności za bocznicę kolejową, podstawowe obowiązki użytkownika bocznicy kolejowej oraz zakres pozostałych wymagań jakie musi spełnić użytkownik bocznicy.

Forma zatrudniania pracowników na stanowiskach bezpośrednio związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego

Pierwszą rzeczą jaka może nasuwać wątpliwości jest użyte sformułowanie „zatrudnionych pracowników”. Jak wiadomo, obecnie praktykuje się różne formy zatrudniania, które faktycznie zatrudnieniem nie są. Może być to zawarcie umowy zlecenia lub umowy o współpracę.
Teoretycznie osoba, która jest stroną umowy zlecenia czy umowy o współpracę pracownikiem nie jest. W praktyce traktowana jest jak pracownik. Wymaga się od takiej osoby wykonywania poleceń przełożonych, określa się jej wymiar urlopu (chociaż to drugie nie jest to regułą).
Kodeks pracy definiuje jako pracownika osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. W takim razie, stosunek który łączy pracownika z pracodawcą nazywa się stosunkiem pracy. A przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Z kolei Kodeks cywilny w odniesieniu do umowy zlecenia, tę kwestię reguluje w następujący sposób: Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Po pierwsze nie ma tu mowy o wykonywaniu pracy określonego rodzaju pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Czy praca wykonywana np. przez ustawiacza lub manewrowego jest czynnością prawną? Szczerze wątpię. Jest to pierwsza rzecz, którą użytkownik bocznicy kolejowej powinien zweryfikować. Oczywiście nie chcę wdawać się w rozważania odnośnie opłacalności takiego a nie innego nawiązywania „współpracy”. Można też prezentować stanowisko, że Kodeks pracy powinien być bardziej elastyczny, dopuszczać również inne umowy (np. zlecenie), niemniej w chwili obecnej stan prawny jest taki a nie inny. Ustawa o transporcie kolejowym wpisuje się w obecną regulację prawa pracy.

Wymagania pracowników na stanowiskach bezpośrednio związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego

Ustawa o transporcie kolejowym przewiduje następujące wymagania dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego:

Zgodnie z art. 22d ustawy o transporcie kolejowym pracownicy zatrudnieni na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz z prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych: dyżurny ruchu, nastawniczy, kierownik pociągu, ustawiacz, manewrowy, rewident taboru, automatyk, toromistrz, dróżnik przejazdowy, prowadzący pociągi lub pojazdy kolejowe, oraz pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych, są obowiązani:

  1. posiadać wymagane wykształcenie,
  2. spełniać wymagania zdrowotne, fizyczne i psychiczne,
  3. posiadać wymagane przygotowanie zawodowe,
  4. zdać egzamin kwalifikacyjny.

O ile punkty 1 i 2 tzn. spełnienie wymogu wykształcenia oraz odpowiedniego stanu zdrowia, zarówno fizycznego jak i psychicznego nie budzą wątpliwości, to inaczej jest w przypadku wymaganego doświadczenia zawodowego oraz zdania egzaminu kwalifikacyjnego. Wspomnę tylko, że osoba zainteresowana odbyciem przygotowania zawodowego powinna przedstawić:

  • dyplom lub świadectwo, które potwierdzają wymagane wykształcenie,
  • dokumenty potwierdzające staż pracy na innym stanowisku kolejowym (będzie to najczęściej świadectwo pracy),
  • orzeczenie lekarskie potwierdzające zdolność do wykonywania pracy. Takie orzeczenie wydają jednostkami uprawnione do oceny zdolności fizycznej i psychicznej osób przyjmowanych do pracy na stanowiskach kolejowych, czyli:
    1) komórki organizacyjne Kolejowego Zakładu Medycyny Pracy;
    2) Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej.

Wymagane przygotowanie zawodowe

Przygotowanie zawodowe to nic innego jak okres zatrudnienia, w trakcie którego pracownik nabywa w sposób zorganizowany wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne potrzebne do samodzielnego wykonywania obowiązków na stanowiskach kolejowych.

Warto wiedzieć, że to na pracodawcy ciąży obowiązek zorganizowania przygotowania zawodowego pracownika. Jeżeli jednak pracodawca nie ma możliwości zorganizowania przygotowania zawodowego w swoim przedsiębiorstwie, może zawrzeć umowę z innym pracodawcą, który ma takie możliwości lub skorzystać z usług jednostki szkoleniowej. Pracodawca powinien opracować program szkolenia i przekazać go pracownikowi. Dodatkowo powinien on wyposażyć pracownika w dzienniczek przygotowania zawodowego, do którego wpisuje się przebieg przygotowania. Pracodawca oczywiście sprawuje nadzór nad przygotowaniem zawodowym, wyznaczając osobę kierującą tym przygotowaniem, która posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Co obejmuje przygotowanie zawodowe?

1) szkolenie teoretyczne – polegające na zorganizowanym zdobywaniu wiadomości niezbędnych do wykonywania czynności na danym stanowisku kolejowym, zakończone uzyskaniem dokumentu potwierdzającego ukończenie szkolenia teoretycznego w przypadku, gdy szkolenie to było wymagane w programie przygotowania zawodowego;
2) staż stanowiskowy – polegający na zapoznaniu z pracą na danym stanowisku kolejowym, której znajomość jest niezbędna do samodzielnego wykonywania czynności objętych przygotowaniem zawodowym;
3) szkolenie praktyczne – polegające na zorganizowanym zdobywaniu umiejętności praktycznych i poznaniu zakresu obowiązków poprzez wykonywanie czynności, na określonym stanowisku kolejowym, pod nadzorem wykwalifikowanego pracownika (opiekuna);
4) zajęcia próbne – polegające na samodzielnym wykonywaniu czynności lub ich części na stanowisku kolejowym pod nadzorem opiekuna.

Czas trwania przygotowania zawodowego pracownika nie jest sztywny, to znaczy, jeżeli pracownik był zatrudniony wcześniej a podobnych stanowiskach kolejowych, to pod pewnymi warunkami pracodawca może skrócić czas trwania przygotowania zawodowego. Podobnie będzie w przypadku odbycia przez pracownika zajęć zgodnie z programem nauczania w ukończonej szkole.

Podsumowując

W niniejszym wpisie przedstawiłem zasady zatrudniania pracowników (rozumiem, że dla niektórych mogą być to stwierdzenia kontrowersyjne, biznes w końcu wymaga elastyczności), oraz zasady związane z prowadzeniem przygotowania zawodowego. W kolejnych wpisach nawiążę jeszcze do tego tematu. Do omówienia zostały, między innymi, kwestie przeprowadzania egzaminów i okresowej weryfikacji wiedzy pracowników zatrudnionych na stanowiskach związanych bezpośrednio z bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Jak wspomniałem na początku ten wpis nawiązuje do Eksploatacji bocznicy kolejowej, a właściwe jest jego kontynuacją. To bardzo proste – w jaki sposób eksploatować bocznicę, jeżeli nie byłoby zatrudnionych pracowników? 🙂

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

2 Comments

    • Bo nie miałem innego zdjęcia. Z resztą na tym zdjęciu jest kierownik pociągu wiec cześciowo zdjęcie nawiązuje do tematu. 🙂
      Poza tym staram się wykorzystywać tylko zdjęcia mojego autorstwa.

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.