0

Licencja przewoźnika kolejowego 2

Licencja przewoźnika kolejowego
Od początku 2016 r. zmiany w ustawie o transporcie kolejowym budzą szerokie zainteresowanie rynku. Wynika to chociażby z tego względu, że mamy do czynienia z największą, od momentu uchwalenia w 2003 r., zmianą w ustawie. Jest ona oczywiście podyktowana koniecznością wdrożenia dyrektywy 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego obszaru kolejowego. Kluczowym założeniem projektu ustawy jest zmiana filozofii dostępu do infrastruktury kolejowej, w tym tej rozumianej w sposób klasyczny, zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., ale także infrastruktury kolejowej, która do tej pory nie była udostępniana, czyli bocznic kolejowych. Jednakże projekt ten wpłynie także na zasady licencjonowania transportu kolejowego czyli na podmioty, które zamierzają zostać przewoźnikami kolejowymi.

Projekt ustawy w Sejmie

16 września 2016 r. do Sejmu trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Druk nr 840). Zapowiedzi nowego wiceministra odpowiedzialnego za kolej, Andrzeja Bittela, są raczej jednoznaczne. Ministerstwu Infrastruktury i Budownictwa zależy na szybkim uchwaleniu ustawy. Z jednej strony jest to zrozumiałe, gdyż Komisja Europejska upomniała Polskę za nieterminowe wdrożenie dyrektywy 2012/34/UE. Z drugiej jednak strony, rzuca się w oczy brak współpracy na linii rząd – rynek, co jest widoczne chociażby w braku uwzględnienia wielu uwag zgłaszanych w toku konsultacji społecznych, ale także braku rzeczowego ustosunkowania się autorów projektu do uwag i uzasadnienia dlaczego określone uwagi te nie zostały uwzględnione.
Wobec tego, rynek kolejowy powinien jak najszybciej zacząć dostosowywać się do nowych wymagań, dotyczy to także firm zainteresowanych uzyskaniem licencji przewoźnika kolejowego.

Obecny stan prawny

Licencję na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu przewozów kolejowych wydaje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego na wniosek zainteresowanego podmiotu. Licencja jest decyzją administracyjną, która uprawnia do wykonywania działalności gospodarczej. Aby otrzymać licencję należy spełnić następujące wymagania:
posiadanie dobrej reputacji – co oznacza, że osoby wchodzące w skład zarządu podmiotu lub prowadzące sprawy podmiotu ubiegającego się o otrzymanie licencji nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za określone umyślne przestępstwa, w tym między innymi, przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przeciwko mieniu lub przeciwko środowisku;
posiadanie wiarygodności finansowej – co oznacza, że zainteresowany otrzymaniem licencji jest w stanie wykazać, że jest zdolny do wypełniania zobowiązań, co potwierdzają między innymi sprawozdania finansowe;
posiadanie kompetencji zawodowych – co oznacza, że zainteresowany otrzymaniem licencji zatrudnia lub złoży oświadczenie o zatrudnieniu osób uprawnionych do prowadzenia pojazdów kolejowych (w tym miejscu sygnalizuję, że w kolejnych wpisach pojawi się zagadnienie związane z otrzymaniem licencji maszynisty i świadectwa maszynisty);
dysponowanie taborem kolejowym – co oznacza, że zainteresowany już posiada lub złoży oświadczenie, że będzie posiadał odpowiednie lokomotywy kolejowe oraz wagony, a także utworzy system utrzymania i obsługi pojazdów kolejowych, w skład którego wchodzi System Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS – Safety Management System);
posiadanie ubezpieczenia OC – w szczególności należy zwrócić uwagę na objęcie tym ubezpieczeniem wymogów wynikających z rozporządzenia 1371/2007 w sprawie praw pasażerów w ruchu kolejowym, co dotyczy właściwie przewoźników pasażerskich.

Przyszły stan prawny

Według projektu ustawy do wniosku o wydanie licencji będzie należało dołączyć, podobnie jak do tej pory, dokumenty potwierdzające posiadanie dobrej reputacji, posiadanie wiarygodności finansowej, kwalifikacji zawodowych pracowników, zabezpieczenia finansowego odpowiedzialności cywilnej.
Zmianie ulega interpretacja dobrej reputacji. Wymóg ten zostanie spełniony, jeżeli przedsiębiorca nie ogłosił upadłości, nie poniósł odpowiedzialności na gruncie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, nie został ukarany za poważne naruszenie prawa określone w przepisach szczególnych mających znaczenie dla transportu, a członkowie zarządu (wspólnicy) nie zostali skazani za określone przestępstwa umyślne.
Niestety, ale w tych wymaganiach widać pewną nieścisłość. Mianowicie, chodzi o brak ukarania za poważne naruszenie prawa określone w przepisach szczególnych mających znaczenie dla transportu. Po pierwsze dlatego, że mowa jest tutaj o przedsiębiorcy. Nie w każdej sytuacji ukarany zostanie przedsiębiorca. Będzie tak w przypadku np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, kiedy tego przedsiębiorcy ukarać się nie da. Odpowiedzialność mogą ponosić jedynie członkowie zarządu. Podobnie będzie w przypadku spółki jawnej, w której odpowiedzialność ponosi każdy ze wspólników, ale nie przedsiębiorca czyli spółka, będąca podmiotem praw i obowiązków.
Trudno znaleźć także definicję poważnego naruszenia prawa, tego kto będzie dokonywał oceny i co bardzo istotne, sposobu dokonania tej oceny. Oczywiście z treści ustawy można wyinterpretować, że dokonującym oceny będzie Prezes UTK. Pytanie tylko jakimi kryteriami będzie się on (pracownik UTK), kierował. Można mieć uzasadnione wątpliwości czy zbyt duży luz decyzyjny w tak istotnej sprawie jak możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, jest po stronie urzędnika uzasadniony. Stanem pożądanym jest, aby podmioty ubiegające się o udzielenie licencji były kierowane przez osoby, mówiąc wprost, uczciwe. Nie zwalnia to jednak ustawodawcy z obowiązku prawidłowego przygotowania przepisów, a moim zdaniem jest to jeden z wielu błędów w projekcie.*

Odpowiedzialność cywilna

Kolejnym ważnym aspektem uzyskania licencji przewoźnika kolejowego jest kwestia zabezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W obecnym stanie prawnym przepisy nie są aż tak restrykcyjne. Wymagania dotyczące odpowiedzialności cywilnej uznaje się za spełnione, gdy ubiegający się o udzielenie licencji przedsiębiorca posiada zabezpieczenie roszczeń majątkowych związanych z prowadzoną działalnością lub zobowiąże się do dokonania ubezpieczenia działalności objętej licencją. Wobec tego wystarczy wykazać, przykładowo, że przedsiębiorca posiada środki własne, z których pokryje ewentualne szkody, powstałe w związku z wykonywaną działalnością.
Projekt ustawy zakłada, że do zabezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika kolejowego, konieczne będzie posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej.
Już na gruncie obecnego stanu prawnego pojawiały się wątpliwości co do wysokości sumy ubezpieczenia, jeżeli ubiegający się o licencję zdecydował się kupić polisę OC. Przepisy nie przewidywały żadnych wartości, a prowadzący sprawę urzędnik UTK mógł kwestionować jej wysokość.
Obecnie, obok projektu ustawy mamy do dyspozycji projekt rozporządzenia w sprawie terminu powstania obowiązku ubezpieczenia przewoźnika kolejowego oraz minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia.
Pierwszy obowiązek postaje z dniem rozpoczęcia wykonywania wykonywania przewozów kolejowych. Co jest perspektywą dość odległą. Natomiast minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia powinna wynosić 2.500.000 EUR.

Tabor nie będzie wymagany

Zgodnie z projektem ustawy podmiot ubiegający się o licencję nie będzie musiał posiadać taboru kolejowego. To rozwiązanie należy uznać za dobre. Proces uzyskania licencji, od momentu złożenia kompletnego wniosku, powinien trwać nie dłużej niż 3 miesiące. Następnie należy uzyskać certyfikat bezpieczeństwa, który jest wymagany do uzyskania dostępu do infrastruktury kolejowej. UTK powinien go wydać do 4 miesięcy, licząc od dnia złożenia kompletnego wniosku. Następnie należy przejść przez procedurę uzyskania dostępu do infrastruktury kolejowej, co także może potrwać pewien czas. Jak widać, na zupełnie początkowym etapie, jakim jest ubieganie się o licencję, posiadanie taboru kolejowego można by uznać za niepotrzebny obowiązek.
————
* na stronie 52 projektu czytamy przykładowo, że w spółce jawnej jest komplementariusz. Dla niektórych może być to oczywiście detal, bo wiadomo, że chodzi o wspólnika. Czy dla czytelników bloga takie błędy to detale? Chętnie przeczytam o tym w komentarzach.
projekt_ustawa_ o transporcie kolejowym

projekt_ustawa_ o transporcie kolejowym

Jakub Tomczak

Jestem prawnikiem, miłośnikiem kolei, fotografii analogowej oraz hobbystycznym blogerem. Na tym blogu piszę o sprawach ważnych dla kolei w Polsce i Unii Europejskiej.

Jestem ciekaw co sądzisz o tym temacie. Podziel się komentarzem.